VanWyck: het mysterie van de muze

Het album The Epic Tale Of The Stranded Man is het hoogst gewaardeerde album van een Nederlandse artiest volgens de lijstjes die onze lezers instuurden met hun beste albums van 2022. Eerder dit jaar sprak Sandy Abrahams met haar. Het interview was te lezen in ons magazine van juli dit jaar. Voor wie dat heeft gemist doen we het in de reprise op onze site. De foto is van fotograaf Han Ernest

Tekst Sandy Abrahams; Foto Han Ernest

Christien Oele heeft haast. Ze was vijfenveertig toen ze haar eerste soloplaat uitbracht en ze heeft voor haar gevoel niet meer alle tijd van de wereld. In sneltreinvaart maakt ze de meest wonderschone, gelaagde liedjes. Ze gaat niet eens bewust op zoek naar inspiratie, de muziek dient zich simpelweg aan. Onder de naam VanWyck bracht Oele vanaf 2018 drie albums uit: An Average Woman, Molten Rock en God Is In The Detour. De een nog mooier dan de ander. Nu is er de intense, mysterieuze nieuwe plaat The Epic Tale Of The Stranded Man. Oele: “Ik heb alles gezegd wat ik wilde zeggen op de manier waarop ik het wilde zeggen, dat is me nog niet eerder gelukt.”

Het is rustig op het Marineterrein in Amsterdam. Dit is de plek waar Christien Oele een paar keer per week zwemt. Kort, want onderkoeling ligt op de loer. Eén keer lukte het haar niet om weer warm te worden. Pas na de nacht was de kou voorbij. Ze groet de drie dames op leeftijd die zich poedelnaakt en vrolijk pratend afdrogen op de houten pier. Ze kent hun verhalen inmiddels. Vrij beweegt ze zich voor de camera van de fotograaf. Zonder ongemakkelijkheid – althans, zo lijkt het. Want ze moet echt wel even een drempel over om te poseren. Het went niet. Tegelijkertijd is het ook prettig spannend om steeds iets te doen wat ongemakkelijk voelt. Ze daagt zichzelf graag uit. Zoals ze dat ook deed bij het maken van The Epic Tale Of The Stranded Man. Een indringend, donker album waarmee ze zichzelf overtreft. In twaalf nummers voert ze de luisteraar mee naar een mysterieus eiland waar een gewonde man aanspoelt die niet meer weet wie hij is en waar hij vandaan komt. Hij wordt gevonden door een eenzame vrouw die hem liefdevol verzorgt, in de hoop hem te redden. In zijn koortsige dromen verschijnen vreemde wezens en duistere figuren die in hem in raadselachtige zinnen iets duidelijk proberen te maken. Wat heeft deze man gedaan, welk geheim draagt hij met zich mee? Een plaat die de fantasie prikkelt en je dwingt om dieper na te denken over de verhalen die worden verteld.

Daar waar veel mensen de afgelopen twee jaar hun bronnen van inspiratie zagen opdrogen, leek de pandemie bij jou juist tot nog meer moois te leiden.
“Voor mij geldt: hoe rustiger het is, hoe meer ik kan horen. Mijn liedjes ontstaan meestal uit de stilte en de natuur. Die zoek ik altijd heel bewust op. We waren voor corona zo aan het hollen en vliegen. Het was heel bevrijdend dat dat wegviel. Ik begon meteen met schrijven en dat gaf me rust. Het was fijn dat er ruimte ontstond. Ik miste wel de interactie met het publiek. De betekenis van muziek ontstaat namelijk vaak pas als je het met anderen deelt. Ondanks dat weet ik wel dat ik ook gelukkig zal zijn als ik de rest van mijn leven in een hutje op de hei mooie liedjes kan schrijven en opnemen.”

Hoe kwam je op het idee om een conceptalbum te maken waarbij alle nummers samen een groots verhaal vertellen?
“Ik genoot enorm van de samenwerking met Reyer Zwart (componist, arrangeur, gitarist) met wie ik vanaf mijn eerste album samenwerk. Ik wilde meer maken dan een verzameling liedjes met wat strijkersarrangementen. Iets waarin hij zijn creativiteit kwijt zou kunnen. Dat was een deel van het idee. Het andere deel ontstond door mijn muze. Ik vond het als vrouwelijke singer-songwriter zo ingewikkeld dat mannen altijd muzes hebben. Als tegenhanger verzon ik de mijne. Een man. Op mijn eerste plaat staan twee nummers, My sweetheart en Listen to you breathe, die over hem gaan. Toen ik voor het nieuwe album bezig was met het openingsnummer The stranded man, ontvouwde zich rondom hem een verhaal. Ik fantaseerde: wat als hij gewond is, hoe gaat het dan verder? In mijn hoofd vormden zich allerlei ideeën en vreemde personages. Het leek me leuk als de muziek zich zo zou ontwikkelen dat er bij elke stap een deel van het verhaal openviel. Uiteindelijk zag ik steeds duidelijker voor me hoe de liedjes en mijn ideeën een geheel konden vormen.”

Je vond het geen beperkende manier van schrijven? Alles wat je schrijft moet immers in dienst staan van het grotere verhaal.
“Voor mij is schrijven een onuitputtelijke bron en ik voel daarin dan ook niet snel een beperking.  Ik wist dat de plaat een beetje moest blijven hangen in mysterie. Dus als nummers zich aandienden voelde ik wel gauw of ze in het verhaal pasten.
Hoe persoonlijk kun je een album maken dat bestaat uit koortsdromen waarin magische, mythische figuren een grote rol spelen?
Heel persoonlijk. Het valt me op dat veel singer-songwriters op een confessionele manier persoonlijk zijn. Ze maken een soort verslag van hun dagboek. Dat wilde ik niet. Mijn doel was om het persoonlijke op een ander niveau te plaatsen. Schrijvers die ik graag lees, zoals Margaret Atwood en David Mitchell, doen dat ook. Zij brengen magie en mystiek in hun verhalen. Daar hou ik van, het prikkelt mijn fantasie. Die elementen maken het naar mijn mening niet minder persoonlijk. Het raakt me vaak juist dieper als iets mijn verbeelding aanspreekt. Dit album is super persoonlijk. Ik voel de nummers echt als een deel van mezelf. Ze hebben alleen een andere vorm dan een dagboekpagina. De magische personages zijn een vorm voor een gevoel dat je niet onder woorden kunt brengen. Zo begrijp je het beter.”

Het is een behoorlijk donker album geworden. Welke onderwerpen waren voor jou belangrijk?
“Schuld, boete, verslaving en machteloosheid spelen een grote rol. Ik denk dat we als mensheid aan alle kanten in elkaar klappen van ellende. Zoveel verslavingen aan alcohol, drugs en medicijnen. Er is iets in onze maatschappij waardoor grote groepen continu ongelukkig zijn, zich onwaardig voelen of mislukt. De ‘stranded man’ is ook een gehavend mens. De vrouw in het verhaal neemt de rol van redder op zich. Dat heeft veel te maken met mijn eigen redderscomplex. Ik heb altijd het idee dat ik mensen moet redden.”  

Hoe komt dat?
“Het heeft met mijn geschiedenis te maken. Zo kon ik mijn kwetsbare broer die een aantal jaren geleden overleed niet redden. De worsteling tussen destructieve- en creatieve krachten heb ik in mijn omgeving vaak meegemaakt. Ik denk dat het destructieve in veel levens een rol speelt en dat mensen zich daarom ook verdoven met alcohol of drugs. In zekere zin probeer ik met mijn muziek iets goed te maken, mensen te troosten. Het heeft me veel tijd gekost om de emoties toe te staan, om er niet bang voor te zijn ook al zijn ze donker en naar. Misschien dat mijn eerste plaat daarom ook pas uitkwam toen ik in de veertig was. Nu beleef ik mijn emoties ten volste als ik muziek maak en dat voelen mensen. Dat is deels waar ik het voor doe. Betekenis geven zodat je weet dat je niet alleen staat.”

De arrangementen, je stem, de teksten, de sfeer: dit album is helemaal in balans. Alsof alles op de juiste plek staat. Misschien nog meer dan op de vorige platen. Wat heb je gedaan om dat zo te krijgen?
“Ik denk dat ik nu nog iets beter het ambacht beheers. Ik weet wat er harmonisch nodig is. Bij mijn eerste plaat hobbelde ik nog wat achter de liedjes aan. Nu heb ik meer beheersing en schrijf ik door tot het precies zo is als ik het wil hebben. En ik geloof heel erg in de magie van het moment opzoeken. Dat doe ik samen met de band. Ik durf daarin nu meer en ik voel duidelijker waar een liedje heen moet. Het is geen bewust schrijfproces. De goede nummers worden gemaakt in mijn onderbewuste, ik kan ze alleen steeds beter vinden. Ik herken ze, voel ze en ben in staat om ze meer ruimte te geven dan vroeger. Eigenlijk ben ik heel dienstbaar aan het liedje.”

Had je bij het maken van deze plaat het gevoel dat je moest vernieuwen, iets anders doen?
“Ja, ik ben altijd op zoek naar iets waar ik me niet comfortabel bij voel. Ik zoek het randje op, er moet een uitdaging zijn. Ik wil iets doen wat net boven mijn macht ligt, dat er iets op het spel staat. Zo was het nu ook. Ik weet dat ik een mooi gitaarliedje kan maken, maar hoe moest ik die duisternis vormgeven? Kon mijn stem dat wel, zou het live overkomen? Daar had ik Frans Hagenaars, mijn producer, echt bij nodig. Met hem kon ik op zoek naar dat duistere randje, hij begreep wat ik bedoelde.”

Je wordt steeds meer gezien en gehoord als singer-songwriter. In Nederland, maar ook in het buitenland krijg je schitterende recensies. Je hebt inmiddels een boeker, een persagent en een platenmaatschappij. Had je verwacht dat het zo zou lopen?
“In het begin was ik nog erg van “don’t mind me, let vooral niet op mij”. Nu denk ik: “mind me, mind my song”. Bij het eerste album had ik nog iets desperaats. Misschien was dat wel mijn enige kans om te zeggen wat ik wilde zeggen. Die druk is er vanaf. Niemand verbiedt me muziek te maken. Ik kan dit gewoon blijven doen. En als ik volgend jaar weer een plaat wil maken, dan doe ik dat. Dat is zo bevrijdend. En nee, ik vul nog niet de Ziggo Dome, maar ik vind mezelf heel succesvol. Ik kan doen wat ik wil. Dat is mijn definitie van succes. Ik ben vijftig, ik heb eindelijk mijn stem gevonden en ik heb haast. Laatst zat ik in de auto met mijn lief en toen bedacht ik me dat als we een ongeluk zouden krijgen en ik er niet meer zou zijn, dat ik dan heb gedaan wat ik wilde doen. Dan is het deze muziek die ik achterlaat. Daar voelde ik me intens vredig over.”

Zie ook: HeavenlezersTop20

The Epic Tale Of The Stranded Man van VanWyck verscheen bij Excelsior Recordings.