Trio Da Kali
Het jaarlijkse festival Music Meeting slaat zijn vleugels uit met concerten buiten het festival om. In LUX en Brebl in Nijmegen, LantarenVenster in Rotterdam, het Concertgebouw in Amsterdam en MuziekPublique in Brussel kunnen liefhebbers van avontuurlijke muziek genieten van een serie unieke projecten van muzikale grootmeesters uit alle windstreken. Het Malinese Trio Da Kali bijt het spits af, samen met het Nederlandse North Sea String Quartet.
Trio Da Kali is niet vaak hier te zien. Het debuteerde in 2017 in een samenwerking met het vermaarde Kronos Quartet. Het album Ladilikan verscheen op World Circuit, het fijnproeverslabel dat wereldmuziekgeschiedenis schreef door Buena Vista Social Club uit te brengen. De concerten die de Malinezen gaven waren bijzonder, maar de strijkers, die op het album een grote rol spelen, waren er niet bij. In de concertreeks die Music Meeting heeft opgezet zijn wel strijkers aanwezig. Het wordt vast prachtig.
Om alvast in de stemming te komen publiceren we hieronder het interview met Nick Gold van World Circuit dat in 2017 in Heaven magazine stond.
Trio Da Kali & North Sea String Quartet live: zaterdag 6 november in MuziekPublique, Brussel; zondag 7 november in Brebl, Nijmegen; maandag 8 november in LantarenVenster, Rotterdam; dinsdag 9 november in het Concertgebouw, Amsterdam (dubbelprogramma met Bassekou Kouyaté & Ngoni Ba). Raadpleeg de site voor meer informatie over de Music Meeting Concerts.
Trio Da Kali: op intuïtie
Heel vaak staat Nick Gold, eigenaar annex duvelstoejager van World Circuit, de pers niet te woord. Het aanbod het project van Trio Da Kali en Kronos Quartet toe te lichten, tekent dus het geslaagde karakter van de samenwerking. Violist David Harrington, de oprichter van Kronos Quartet, noemt Ladilikan ‘een van de mooiste projecten die Kronos ooit heeft gedaan’. En dat kwartet bestaat al meer dan veertig jaar, heeft talloze samenwerkingen op zijn naam staan en velerlei prijzen in de wacht gesleept. Dit jaar verscheen ook Folk Songs, waarop het kwartet traditionele Amerikaanse folkliedjes nieuwe jasjes aanmeet, samen met de vocalisten Sam Amidon, Olivia Chaney, Rhiannon Giddens en Natalie Merchant. Er zijn mensen die dat album zelfs hoger waarderen dan Ladilikan. Smaken verschillen.
Traditie
De samenwerking tussen Kronos Quartet en Trio Da Kali is geëntameerd door de Aga Khan Music Initiative. Nick Gold: “Dat is een tak van de Aga Khan Stichting die in Genève zetelt en is opgezet met kapitaal van Pakistaanse royalty. Het fijne weet ik er niet van, maar ze ijveren voor het behoud van bedreigde cultuuruitingen. Op muziekgebied willen ze ‘vergeten’ genres of instrumenten op de kaart houden en liefst weer bekender maken. Ze hebben eerder samengewerkt met Kronos Quartet. Uitgangspunt van dit project was het griottrio, dat teruggaat tot de dertiende eeuw, toen Mali een bloeiend koninkrijk was. Griots zijn zangers of zangeressen die plechtigheden opluisteren met hun liederen en zo verhalen doorgeven aan volgende generaties. Orale geschiedenis. Vooral de balafon, verwant aan de xylofoon, moest schitteren als begeleidingsinstrument. Ik noem dat weleens het derde traditionele instrument van Mali, na de kora, enigszins vergelijkbaar met de harp, en de ngoni, die je een voorloper van de banjo kunt noemen. In eerste instantie wilden ze ook de bolon onderdeel laten zijn van het trio, maar dat basinstrument is zo lastig te stemmen en te vervoeren dat ze die hebben vervangen door de bas ngoni. Dat was een goede zet van Lucy.”
Lucy Durán is de Engelse musicologe en kenner van West-Afrikaanse muziek die was aangezocht als muzikaal adviseur. Voor haar stond van meet af aan vast dat Fodé Lassana Diabaté de balafon zou bespelen. Hij heeft zijn sporen onder andere verdiend als prominent lid van Toumani Diabaté’s Symmetric Orchestra. Voor de bas ngoni kwam ze uit bij Mamadou Kouyaté, zoon van ngonivirtuoos Bassekou Kouyaté. Zangeres Hawa ‘Kassé Mady’ Diabaté, die het trio compleet maakt, is de dochter van Kassé Mady Diabaté, een van de bekendste zangers van Mali. De drie kenden elkaar van naam maar hadden niet eerder samen muziek gemaakt.
Intuïtie
“Hawa kent ontzettend veel traditionele liedjes”, zegt Nick Gold. “Eerst zijn ze met z’n drieën gaan repeteren. Vervolgens stuurden ze demo’s naar Kronos Quartet en nadat ze een paar keer met z’n allen hadden samengespeeld, hebben ze het repertoire gekozen.” Opvallende uitzondering tussen de Malinese nummers op het album is de cover God Shall Wipe All Tears Away, een door Mahalia Jackson in 1937 tot klassieker gezongen gospel. Het is opgenomen op speciaal verzoek van David Harrington. In de liner notes van Ladilikan schrijft hij: ‘De kracht, het bereik en de frasering van Hawa’s stem deden me zo sterk aan Mahalia denken. Ze lijken zelfs uiterlijk op elkaar’.
De opnamen voor het album vergden uiteindelijk slechts vier dagen. Arrangeur Jacob Garchik had alle arrangementen voor het strijkkwartet volledig uitgeschreven. “Ik was erbij in de studio”, vertelt Gold. “Het was eerst weer even wennen, want Malinese muzikanten spelen op intuïtie en zelden twee keer precies hetzelfde. Klassiek geschoolde muzikanten moeten zich daarop instellen en Kronos Quartet deed dat subliem. De muzikanten zaten dicht bij elkaar, zo werken we het liefst. Dan kunnen we de energie en interactie tussen de muzikanten goed vastleggen. Voor ons staat voorop dat de muzikanten kunnen schitteren.”
Nick Gold en World Circuit waren al heel vroeg bij het project betrokken. “Ik ken Lucy goed, we hebben vaak samengewerkt. Ze vroeg me of ik kon komen luisteren toen Hawa, Fodé en Mamadou voor het eerst met z’n drieën bij haar thuis in Londen waren. Vanaf het eerste moment dat ik Hawa hoorde zingen was ik gegrepen door haar stem. Dit zou weleens heel mooi kunnen worden, dacht ik, en dat is voor World Circuit eigenlijk nog altijd het enige criterium om iets uit te brengen. Als het mij ontroert, vertrouw ik erop dat het meer mensen kan raken.”