Tentoonstelling: The Art of Hipgnosis
In het Groninger Museum is tot en met 7 mei de tentoonstelling The Art of Hipgnosis te zien, over de legendarische Londense ontwerpstudio die in de jaren zeventig tekende voor iconische platenhoezen van onder meer Pink Floyd (Dark Side Of The Moon), Led Zeppelin (Houses of the Holy) en 10cc (Sheet Music) en Solution (Cordon Blue).
Foto Han Ernest
Heaven-fotograaf Han Ernest is als jong ontwerper nog op bezoek geweest bij Hipgnosis, dat in 1967 begon als een tweemanszaak van de ontwerpers Aubrey ‘Po’ Powell en Storm Thorgerson en in de jaren zeventig uitgroeide tot een toonaangevend ontwerpbureau. Han: “Wat me vooral is bijgebleven is dat hun kantoor niks glamoureus had. Het zat boven een winkel in Denmark Street in Londen en het interieur was uitermate rommelig, met de sfeer van houtje-touwtje.”
Bij vormgeving in de jaren zeventig ging het er totaal anders aan toe dan nu. Tegenwoordig kun je met computerprogramma’s talloze ideeën genereren en beelden manipuleren. Destijds was alles handwerk – van het ontwikkelen van de filmpjes, tot het afdrukken en manipuleren van foto’s met scalpelmesjes en retoucheerspuit. Wat je nu een middag kunt ontwerpen, kostte destijds weken. Dat vergroot ook nu nog het respect dat je kunt hebben voor het werk van Hipgnosis.
De reis back to memory lane begint letterlijk met de eerste wandafbeelding, die op ware grootte het deel van Denmark Street laat zien waar het ontwerpbureau was gevestigd. De straat stond en staat bekend om zijn muziekinstrumentenwinkels. Ook veel platenlabels huisden in die omgeving.
Vervolgens stuit je op de sterk uitvergrote hoes van het album Go 2 van XTC. Dat is niet het meest bekende albumontwerp van Hipgnosis – dat is Dark Side Of The Moon van Pink Floyd waaraan een hele zaal is gewijd – maar mogelijk wel hun meest typerende. Op een zwarte achtergrond beschrijft een tekst in diapositief (oud-grafisch jargon) de albumcover: This is a RECORD COVER. This writing is the design upon the record cover. The DESIGN is to help SELL the record. Enzovoort. Het idee is briljant en de uitvoering trefzeker, en dat is precies wat het werk van Hipgnosis zo kenmerkt. Het ontwerp is altijd gebaseerd op een sterk idee en hun vermogen dat idee te ‘verkopen’.
De tentoonstelling pakt vooral uit met hoezen die Hipgnosis ontwierp voor Pink Floyd, 10cc, Led Zeppelin, Paul McCartney en Genesis/Peter Gabriel. Voor velen een feest van herkenning, waarbij de zaalteksten vaak grappige anekdotiek toevoegen. Bij het fotograferen van het opblaasvarken – gebruikt voor de albumhoes Animals van Pink Floyd – waren maar liefst tien fotografen betrokken; voor de hoes van House of the Holy van Led Zeppelin moest dagenlang worden gewacht op een droog moment en het juiste licht om de blote kinderen vast te leggen; voor Wish You Were Here moest een duiker minutenlang zijn adem inhouden, met zijn hoofd onder water en zijn benen strak boven de waterspiegel.
Een mooie aanvulling vormen ontwerpvoorstellen die uiteindelijk niet doorgingen, zoals dat voor het album Goats Head Soup van The Rolling Stones, waarvoor Jagger en consorten zich nog wel lieten fotograferen met ontblote bovenlijven, en het afgekeurde ontwerp voor Zenyatta Mondatta van The Police.
Fraai zijn ook de foto’s die het bureau maakte van de tour van Paul McCartney met zijn Wings door de Verenigde Staten, waarbij de fotograaf twee maanden lang alles voor en achter de schermen kon vastleggen. Dat hadden ze ook al eens gedaan bij een tour van Pink Floyd. De reportages zijn prachtig en getuigen van wederzijds respect en loyaliteit. Want dat is impliciet misschien wel de belangrijkste boodschap van de tentoonstelling. Veel van het werk kon ontstaan doordat de samenwerkingen tussen het bureau en veel van ‘hun’ artiesten heel duurzaam waren.
Begin jaren tachtig hield Hipgnosis op te bestaan. Veel wordt daarover niet vermeld. Toeval of niet, maar niet lang daarna werd het vinyl met zijn albumhoes vervangen door de cd en zijn vermaledijde jewel case.
The Art of Hipgnosis: te zien in het Groninger Museum tot en met 7 mei 2023.