Shantel: 'Ik wil af van mijn Balkan-imago'

Deze week doet hij in zijn hoedanigheid van DJ ons land aan, om van de zomer terug te keren met zijn feestelijke Bucovina Club Orkestar: Stefan Hantel (47) alias Shantel, befaamd om zijn mix van traditionele Balkanmuziek en elektronische beats. Zijn jongste album Viva Diaspora laat zich volgens hemzelf beluisteren als een muzikale wereldreis. Pieter Franssen sprak met de Roemeense Duitser.

“Mijn moeder is Roemeens-Joods, mijn vader Grieks-Duits. In de jaren vijftig speelde hij drums in een rockabillybandje. Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog vluchtten ze vanuit Boekovina naar Duitsland. Mijn familie komt uit Tsjernivtsi, dat ooit in Roemenië lag en nu behoort tot de Oekraïne. De Duitse bezetting en het daaropvolgende stalinisme hebben alle cultuur daar weggevaagd. In onze familie was diaspora een melancholisch begrip, maar de huidige diaspora ervaar ik juist als iets positiefs, want in Duitsland omarmen we de cultuur van de immigranten. Zij verrijken onze samenleving met hun muziek, literatuur, filosofieën, gerechten en wat al niet meer. Maar als gevolg van de recente aanslagen in Europa en de enorme vluchtelingenstroom staat onze liberale, pluriforme maatschappij zwaar onder druk. Met name het extreemrechtse nationalisme doet me het ergste vrezen.”

“Jamaicaanse dub reggae vind ik een mooi voorbeeld van muzikale diaspora. Het genre reisde van de Caraïben naar Engeland en stak vervolgens over naar het Europese vasteland om daar zijn final touch te krijgen. Ik streef naar een zo pluralistisch mogelijke stijl, waarbij ik geen verschil maak tussen traditionele en elektronische muziek. Niet voor niets bestaat de helft van mijn orkest uit een koperblazers uit een Servisch Romadorpje. In de tourbus luisteren we veel naar oude soul, met name James Brown, en de vroege opnamen van Fela Kuti. Ik houd van een vette, simpele groove en die gasten excelleerden daarin. Zelf probeer ik het ook zo eenvoudig en repetitief mogelijk te houden, maar ik ga wel diep.”

“Ik ben nooit zo’n DJ geweest die lukraak een oude plaat pakte en daar dan een of andere beat onderzette. Ik weet wel dat men mij ziet als een elektronische muziekfreak, die uit verveling op een goede dag Balkan-remixer werd. Maar dat is klinkklare onzin, om niet te zeggen een grove belediging. Ik gebruik nooit samples. Toen ik dertien jaar geleden startte met de Bucovina Club ging ik eerst met Taraf de Haïdouks uit Roemenië en nog een heleboel andere muzikanten de studio in. Die opnamen gebruikte ik als basismateriaal, ik schreef er arrangementen bij en deed allerlei overdubs. Ik was dus absoluut geen remixer. Ik heb natuurlijk wel remixen gemaakt, onder anderen voor Fanfare Ciocarlia uit Roemenië en de Amsterdam Klezmer Band. Onlangs ben ik door het Weens Filharmonisch Orkest benaderd voor een co-productie. Een verzoek van Madonna heb ik ooit afgewimpeld.”

“De muziek op het Europese continent is nooit puur geweest, het was altijd al een hybride. Als je diep in het Roemeense woud doordringt en daar traditionele muziek opvangt, hoor je dat: hier wat Slavische, daar weer wat Griekse elementen. Met het album Viva Diaspora ben ik begonnen in Athene. Ik was al langer begeesterd van de authentieke rebetika, de oriëntaals getinte stadsmuziek die eind negentiende eeuw in Griekenland werd geïntroduceerd door vluchtelingen uit Smyrna, het huidige Izmir. Athene is sinds de economische crisis een broeiplaats van kunstzinnige creativiteit geworden, naar mijn idee veel levendiger dan het huidige Berlijn. Op Viva Diaspora wilde ik ook per se stijlelementen uit de dub reggae gebruiken. Naast platen op het Trojan label, vormden vooral de Upsetter-producties van Lee ‘Scratch’ Perry een bron van inspiratie. Toevallig sprak ik hem onlangs nog ergens in Zwitserland in een supermarkt. ‘We moeten scholen bouwen in Afrika’, zei hij.”

DJ Shantel live: vrijdag 4 maart op Balkan Beatz in TivoliVredenburg, Utrecht en 12 maart in Club Smederij, Tilburg. Shantel & Bucovina Club Orkestar live: vrijdag 17 juni in Metropool, Hengelo en zaterdag 18 juni in Victorie, Alkmaar.