Roel Smits Extra Large: 25 jaar gezichtsbepalend

Dankzij zijn werk voor onder meer Parool, Trouw, Nieuwe Revu en Oor is Roel Smit (54) al enkele decennia een gekend en erkend illustrator. Vermoedelijk des te meer bij muziekliefhebbers, want net zoals zijn ‘mentor’ Peter Pontiac en collega Typex zocht en vond Smit vooral muziekgerelateerde opdrachten.

Door Eddie Aarts
 
Zo verzorgde Smit, zelf ook als muzikant actief in onder andere punkband Human Alert, een hele stapel hoezen en dozijnen concertposters voor het Haarlemse Patronaat. De verwantschap met Pontiac springt direct in het oog door de trefzekere, in duidelijke lijnen neergezette stijl, en de vaak spitsvondige visuele humor die hun ‘kijkplaatjes’ kenmerkt. Maar waar Pontiac vooral door wat oudere liefhebbers herkend wordt, is Smit ook een bekende voor een paar jongere generaties. Dat dankt hij goeddeels aan frequente opdrachten van postorderbedrijf Large Popmerchandising. Hun steeds uitgebreider wordende catalogi bereikten immers meer dan een miljoen unieke klanten (en hun directe omgeving). Het onlangs verschenen boek Extra Large laat zien hóe productief en gezichtsbepalend die samenwerking was.
 
In een speciaal voor deze uitgave gemaakt inleidend stripje verbeeldt Smit hoe de oprichter van het succesvolle Rotterdamse bedrijf hem in 1990 benaderde om hun catalogi van passende omslagillustraties te voorzien. Daarna volgt een overcompleet beeld van wat die ontmoeting de 25 jaar daarna zou opleveren. Aanvankelijk werkt hij vooral door de opdrachtgever voorgestelde ideeën uit, maar visueel en inhoudelijk echt sterk worden de prenten eigenlijk pas wanneer Roel Smit de vrije hand krijgt.

Het op verzoek van Large veelvuldig terugkerende Rotterdamse metalfiguurtje Harrie krijgt gezelschap van de aantrekkelijke Hariëtte en ze figureren in spitsvondige parodieën op bekende platenhoezen en filmposters of scenes die inhaken op trends, seizoenen, beroemde kunstwerken, computergames en noem maar op. Zachtzinnig of politiek correct hoeft het werk niet te zijn, de voor een groot deel uit metalheads, punks, goths en aanverwante doelgroepen bestaande Large-clientèle omvat weinig tere zielen.
 
Smits fikse productie uit ruim 25 jaar Large in detail bekijken is een feest. Smit voorzag de meeste voor het boek van een korte toelichting die de opdracht of de gedachtegang verduidelijkt. Talloze muzikanten en ook figuren en fenomenen uit andere (sub)culturen maken hun opwachting, met alles en iedereen wordt de draak gestoken en de visuele grappen en grollen zijn origineel en vlijmscherp.
 
De kunstwerkjes zijn geregeld zelfs goed voor een glimlach van meer dan één generatie. Neem bijvoorbeeld de aan het thema ‘robots’ opgehangen lentecatalogus van 2008. Toen die destijds op onze mat plofte, herkenden mijn zoons natuurlijk meteen Robocop en het Star Warsduo R2D2 en C3PO. Dankzij de eveneens prominent aanwezige Archie, de man van Staal, en Rosey, de huishoudrobot van The Jetsons uit míjn jeugd, vond ik ‘m al even geestig. Het terugzien van memorabele voorkanten van boekwerkjes waaruit zíj als jonge tieners T-shirts en andere parafernalia uitkozen die wïj (van hun zak- of spaargeld) afrekenden en bestelden zorgde nogmaals voor hilariteit.
 
Naast de tientallen omslagillustraties – het bedrijf verspreidde tot vier catalogi per jaar – toont het boek bovendien covers van zo’n 20 Large-bonuscd’s, kerst- en verhuiskaarten, kalenders en ander promotiemateriaal.
 
Ruim vijf jaar na dato kun je je nog steeds verbazen over de beslissing van de succesvolle postorderonderneming om de catalogi vanaf 2016 voortaan van een foto-voorkant te voorzien. Als deze prachtige verzameling één ding illustreert, is het dat ze een volkomen eigen en origineel gezicht inwisselden voor iets veel generiekers. Blikvangende hebbedingen werden weer reclamedrukwerk. 96 kleurrijke pagina’s bewijzen stuk voor stuk dat Smits werk voor Large, net als alle andere door hem in opdracht vervaardigde tekeningen en ontwerpen, véél meer dan dat zijn.
 
Extra Large verscheen bij Concerto Books; 96 pagina’s, € 22,99.