Postpunk, new wave en prog

Onlangs verschenen maar liefste drie Nederlandse muziekboeken die ieder vanuit een heel eigen optiek een deel van de popgeschiedenis beschrijven, maar elkaar toch behoorlijk overlappen.

Tekst Eric van Domburg Scipio
 
Power In The Darkness van Heaven-scribent Wiebren Rijkeboer is zijn vierde muziekboek in een reeks die eerder al zeer lezenswaardige boekjes opleverde over Amerikaanse sixties-bands, singer-songwriters uit de jaren zeventig en singer-songwriters uit de jaren tachtig en negentig. Dit nieuwe boek behandelt de Britse postpunk en new wave in de periode 1978-1993. Wie in die tijd opgroeide met eenzelfde belangstelling voor muziek - ik kwam net als Rijkeboer in 1959 ter wereld - leest het boek in één adem uit, aangezien het net is alsof ik mijn eigen platenkast in die tijd aan het doorbladeren ben. Op heldere wijze beschrijft Rijkeboer zo’n vierentachtig van de beste platen en bands uit die tijd en doet dat op betrokken, maar toch redelijk objectieve wijze, waardoor het ook voor wie deze tijd niet als zodanig heeft beleefd een heleboel zinvolle informatie oplevert.
 
Postpunk Heden En Verleden van Harry Prenger, in een grijs verleden ook schrijvend in Heaven, plaatst postpunk in een veel breder, maar ook veel subjectiever kader. De nadruk ligt sterk op het experimentele karakter van allerlei verschijningsvormen en ‘gewonere’ varianten worden, in tegenstelling tot bij Rijkeboer, min of meer genegeerd. Verdeeld in drie hoofdstukken, Punk 1977-1978, Postpunk 1979-1982 en Postpunk Heden, gaat Prenger van Roxy Music en The Sex Pistols naar King Tubby en The Fall en van Public Image Limited naar Miles Davis, om opeens de sprong naar de huidige tijd te maken met bands als Black Midi, Shame en Fontaines DC. Hierdoor wordt de indruk gewekt alsof er een gat van veertig jaar ligt tussen de huidige postpunk-scene en de oorspronkelijke wegbereiders daarvan, wat natuurlijk maar ten dele waar is daar postpunk nooit echt verdwenen is, maar wel een minder prominente rol innam in het muziekbestel. Niettemin biedt het Prenger wel de gelegenheid de nieuwste lichting aan de weg timmerende bands voor het voetlicht te brengen en hen in een historisch kader te plaatsen.
 
Het dikste, meest ambitieuze en tegelijkertijd ook meest subjectieve boek van het drietal hier beschreven is Bombastisch, Ondansbaar en Weergaloos van De Vries & Thissen.  Dat neemt postpunk niet zozeer als beginpunt maar juist als jaren zeventig eindpunt, van een ontwikkeling die eind jaren zestig/begin jaren zeventig begon met het ontstaan van de progressieve rock en via de klassieke progrock van groepen als Yes, Genesis, King Crimson leidde tot de meer experimentele artrock van acts als This Heat, Can, Pere Ubu en (zelfs) Peter Ivers, om uiteindelijk uit te komen bij bands als PiL en met name Wire, die niet voor niets in alle drie deze boeken een prominente rol krijgt toegezwaaid.
 
Waar Rijkeboer nog een mate van objectiviteit aan de dag legt en Prenger zijn eigen voorkeuren verwerkt in een breed verteld verhaal dat redelijk coherent is, verliezen de Vries en Thissen zich in een verhaal dat, ondanks een duidelijke eigen visie op dingen, nog wel samenhangend begint met groepen van naam en faam, maar gaandeweg de focus verlegt naar obscure bands (Demon Fuzz, Banco Del Mutuo Soccorso, Lemon Kittens) die voor de schrijvers misschien belangrijk waren, maar in de popgeschiedenis niet meer dan een voetnoot rechtvaardigen, zeker wanneer in aanmerking wordt genomen dat een absolute grootheid in dit genre als Robert Wyatt zelfs totaal wordt genegeerd. Het maakt Bombastisch, Ondansbaar en Weergaloos een leuk boek om te lezen voor wie al behoorlijk goed op de hoogte is van hoe progressieve popmuziek zich in de jaren zeventig ontwikkelde, maar het beeld dat het boek schetst komt slechts zeer ten dele overeen met het algemeen gangbare beeld dat van deze ontwikkeling bestaat en is te eigenzinnig om echt geloofwaardig te zijn.

Power In The Darkness: Britse Postpunk En New Wave
Wiebren Rijkeboer
Uitgeverij Kleine Uil

Postpunk Heden En Verleden
Harry Prenger
Uitgeverij Van Gorcum

Bombastisch, Ondansbaar En Weergaloos: Hoe Progressieve Popmuziek In De Jaren Zeventig Alle Conventies Doorbrak [En Ons Het Universum Leerde Begrijpen]
Fred de Vries & Siebe Thissen
Uitgeverij Van Gorcum