Op het tweede gehoor: De serieuze gevolgen van herhaling

Hoe komt het dat we slechte popsongs toch goed gaan vinden? Ik heb me dat al vaak afgevraagd, zeker als ik mezelf erop betrap dat ik onwillekeurig toch weer Sun of Jamaica van de Goombay Dance Band aan het neuriën ben, of Heb Je Even Voor Mij van Frans Bauer. Zoiets ergert me mateloos en knaagt ondertussen ook aan mijn popsnob-ego.

Door Chris Bernasco

Gelukkig ligt het niet aan mij, want onderzoek van onder meer de Universiteit van Arkansas heeft de verklaring gevonden in ons menselijk brein. Het werkt zo: onze hersenen belonen ons met een lekker gevoel wanneer we een liedje zonder al te veel moeite kunnen meeneuriën of -zingen. En dus waardeer je liedjes die je vaker hebt gehoord meer dan onbekende liedjes. Het is wetenschappelijk bewezen, met hersenscans en al.

Je kunt je natuurlijk afvragen of die herhalingstheorie wel zo wereldschokkend is. Platenmaatschappijen gaan immers al sinds jaar en dag uit van diezelfde volkswijsheid bij het ‘pluggen’ van hun liedjes bij radio-dj’s. Bovendien, als je er even bij stilstaat – veel nummers zouden zonder die hersenspoeling toch nooit in de top van de hitparade kunnen belanden? Denk alleen maar aan Sun Of Jamaica of Heb Je Even Voor Mij.

Wat ik wel schokkend vind, is dat die wetenschappers het omgekeerde fenomeen niet hebben onderzocht. Ik bedoel het verschijnsel dat een goed nummer je soms gaat tegenstaan als je het te váák hoort. Dat je een lichte weerzin voelt opkomen bij het horen van een liedje dat je eerder toch zo mooi vond. Gevolgd door de angst dat dat niet meer ongedaan kan worden gemaakt – en dat het bij elke luisterbeurt erger zal worden. Een beklemmend vooruitzicht.

Volgens mij zou de wetenschap dat overkill-effect tot op de bodem moeten uitzoeken. Het is tenslotte een serieus probleem. Het gaat om iets waardevols dat verloren dreigt te gaan, om schoonheid die onbereikbaar wordt. Veel belangwekkender dan het even bekende als deprimerende feit dat muzikale shit puur door herhaling in goud kan veranderen.

Chris Bernasco geeft hier eens in de maand een bijzondere kijk op popmuziek.