Neal Francis: oude muziek met nieuwe ideeën

Neal Francis grijpt duidelijk terug op oude muziek, vooral uit New Orleans. Maar de toetsenist/zanger geeft er wel zijn eigen draai aan. Zijn alcoholverslaving kostte hem bijna zijn leven, maar leverde ook iets moois op.

Tekst Kees van Wee; Foto Liina Raud

Al op zijn vierde begint de in Chicago geboren Neal Francis O’Hara piano te spelen. Zijn eerste helden zijn Mozart en Scott Joplin. Op zijn zesde raakt hij geïnteresseerd in blues en rootsmuziek. Hij ontdekt artiesten als Pinetop Perkins en Otis Spann, plus de muzikale schatkamer van New Orleans, met name het werk van Allen Toussaint en Dr. John. Al op zijn achttiende toert hij als organist (en soms ook zanger) in de band van Mud Morganfield (zoon van Muddy Waters). Later voegt hij zich bij The Heard, een funkensemble uit Chicago. Maar hij kan niet van de fles afblijven, zijn alcoholverslaving wordt zelfs levensbedreigend, en hij wordt niet alleen uit zijn appartement gezet maar ook uit de band.

Positief keerpunt
Hij krijgt het nieuws te horen wanneer hij in 2015 in een afkickkliniek verblijft. Uiteraard staat hij niet te juichen, maar als hij terugblikt, blijkt het wel een mooi keerpunt in zijn loopbaan te zijn. ‘Uiteindelijk is het een goede zaak geweest’, vertelt hij in een interview dat riverfronttimes.com vorig jaar met hem had. ‘Ik had geen band, dus begon ik gewoon mijn eigen liedjes te schrijven.’

Changes
In dat schrijven van liedjes is hij erg goed. Al op zijn twaalfde wint hij een prijs met een nummer dat zo sterk lijkt op het werk van Scott Joplin dat de jury eerst nagaat of hij het niet heeft gejat. Acht eigen songs staan op zijn debuut Changes, dat in 2019 verschijnt. Het is uitgebracht onder de artiestennaam waarop hij inmiddels is overgestapt – Neal Francis – en biedt slechts 36 minuten muziek, maar wel van een dusdanig hoog niveau dat het album een van de hoogtepunten van dat jaar is.
 
Allen Toussaint en Dr. John
Bij het beluisteren flitst één naam constant door het hoofd: die van de eerdergenoemde Allen Toussaint, een boegbeeld van de muziekscene van New Orleans. Toussaint is vooral bekend als producer, schrijver van songs voor anderen en sessiepianist, maar is ook actief als uitvoerend artiest, tot hij in 2015 tijdens een tournee in Madrid overlijdt.

Heerlijke funky songs staan er op Changes. Fijn toetsenwerk, lekkere blazers, zelfs de zang herinnert aan de grootmeester, vooral aan diens albums From A Whisper To A Scream (1970) en Life, Love and Faith (1972). Overigens zonder dat Francis een copycat genoemd kan worden. Hoewel het overduidelijk is welke muziek hem heeft geïnspireerd, geeft hij er wel zijn eigen draai aan. Ook het Dr. John-achtige Can’t Live Without Your Love heeft een eigen geluid.
 
In Plain Sight
Op de opvolger In Plain Sight (2021), opgenomen in een studio die hij bouwde in de kerk waarin hij woonde, zijn de echo’s uit New Orleans minder duidelijk: meer pop, minder funk, met een bijdrage van niemand minder dan Derek Trucks op bluesy slide en akoestische gitaar. Meer variatie ook en wat minder focus. Zijn debuut weet hij al met al niet te evenaren, maar het is wel een erg leuk album.

Little Feat, Freddie King en Sly Stone
In die tijd klinkt er in de tourbus vooral de muziek van Little Feat, vertelt hij aan Magnet Magazine (dat zijn debuut had uitgeroepen tot singer-songwriterplaat van het jaar). Maar Francis is gek op nog veel meer artiesten. ‘Ik ben niet bang om er een Freddie King-groove in te gooien met wat Elton John-shit er bovenop. En ik hou van de Kinks, dus misschien gooi ik wat daarvan in de jambalaya, of wat dan ook.’

Vooral de jaren zeventig zijn voor hem van belang. Dat blijkt nog eens overduidelijk wanneer Melodic Magazine hem in 2021 vraagt welke muziek hem inspireert, en de interviewer zelf alvast Elton John noemt. ‘Oh, ik hou van Elton John, daar is geen twijfel over! Elton John werd ook beïnvloed door Leon Russell, en die is voor mij een belangrijke invloed. Ik hou van zo veel dingen: Sly Stone, J.J Cale, Electric Light Orchestra, Supertramp, daar zouden we uren over kunnen praten.’
 
Arrangeren achter de piano
Zijn favoriete instrument is de piano. In het eerdergenoemde interview met Magnet Magazine legt hij uit waarom. ‘Met een piano heb je het hele bereik van het orkest tot je beschikking, dus het is een fantastisch arrangeerinstrument. Door de geschiedenis heen zijn toetsenisten geweldige arrangeurs geweest: Duke Ellington, Stevie Wonder, Allen Toussaint. Veel muzikanten kunnen een volledig gearrangeerd nummer in hun hoofd horen. Maar dat vertalen kan een grotere uitdaging zijn als hun oorspronkelijke instrument de gitaar is. Met een piano heb je het allemaal recht voor je neus.’
 
Francis Comes Alive
In 2022 verschijnt een ep (Sentimental Garbage) en in 2023 brengt hij een dubbel-lp plus concertfilm uit: Francis Comes Alive, met opnames van twee concerten die hij gaf met een elfkoppige band in de Thalia Hall in New York.
 
Grammy.com is er erg enthousiast over en meldt: ‘Francis Comes Alive had opgenomen kunnen zijn in 1973. Of in 2023, alsof The Band, The Meters, Wings en Dr. John zich losgerukt hadden uit de tijd’. De knipoog in de titel naar Peter Framptons megasucces Frampton Comes Alive is trouwens overduidelijk en levert Francis een enthousiast berichtje van Frampton op.
 
Kronkelige weg
Neal Francis verenigt oude muziek met nieuwe ideeën en is typisch zo’n artiest die zowel een jonger als een ouder publiek kan aanspreken. Hij droomde er al langer van om artiest te worden en uiteindelijk heeft hij die droom gerealiseerd. ‘Het was een kronkelige weg’, vertelde hij vorig jaar aan radiozender That Station, ‘maar op een gegeven moment had ik een manager, een label, een advocaat en een boeker, en toen dacht ik: ja, ik heb een carrière!’
 
Neal Francis live: 20 mei op Ribs & Blues Festival in Raalte; 22 mei in Tivoli Vredenburg, Utrecht; 23 mei in LantarenVenster, Rotterdam.