JW Roy, zaligheid op Allerheiligen

Op zondag 1 november voltrok zich in de Maastrichtse Muziekgieterij een bescheiden muzikaal wonder dat de gedachte aan corona en social distancing als sneeuw voor de zon liet verdwijnen. Dertig uitverkorenen op anderhalve meter afstand waren héél even heel dichtbij elkaar. Muziek, recht uit het hart, daar kan geen dodelijk virus tegenop. Zalvend en met doorrookte stem verkondigde JW Roy en zijn kompaan Ruud van den Boogaard de waarheid in drie akkoorden. En dat nog wel op Allerheiligen.

door Ludo Diels
 
Dat het leven een dodelijke aangelegenheid is weerhoudt JW Roy allerminst er met de beste voornemens aan vast te houden. Zo stopte hij onlangs met roken. Gelukkig maar, want wat zou het toch eeuwig zonde zijn wanneer zijn liedjes onbemind zouden zijn gebleven. Liedjes waarin Roy zijn licht laat schijnen op de grote momenten uit het leven van de kleine man.
 
Dood en schoonheid

Rare tijden. Niet alleen een mensenleven kampt met het pijnlijke perspectief op de dood, ook de cultuursector voert een verbitterde strijd om te overleven. Heel soms levert die doodsreutel ­– los van de tragiek die erachter schuilgaat – iets moois op. Quarantalks bijvoorbeeld. Elke week ontvangt journalist/auteur/presentator Leon Verdonschot in de Muziekgieterij een artiest of band voor een gestreamd gesprek en een optreden. De sessies vormen een kleinood in deze erbarmelijke tijd waarin liveshows in de klassieke vorm niet mogelijk zijn.
Quarantalks biedt troost, zeker nu er in de zaal niets mag worden gedronken. JW Roy voelt meteen bij opkomst dat hij een daad moet stellen. Hij neemt een slok van zijn water en zegt het rot te vinden voor het publiek dat er niets mag worden genuttigd. “We zullen proberen met liedjes uw dorst te lessen.” En zo geschiedde.
 
Eigenlijk had Jan Willem Roy al veel eerder dit jaar de tour Hier is het Goed met Nederlandstalige liedjes van de albums Laagstraat 443 en Ach Zalig Man willen spelen. De pandemie zette echter een vette streep door de rekening. Voorlopig was het optreden in Maastricht dan ook een van de laatste mogelijkheden om JW Roy aan het werk te zien. Wie erbij was werd niet teleurgesteld. Roy reeg de liedjes met veelal smakelijke anekdotes aan elkaar in een set waarin hij zich openhartig toonde en waarin zijn liefde voor americana doorklonk. Zijn schatplichtigheid aan Guy Clark, Townes Van Zandt en John Hiatt stak hij evenmin onder stoelen of banken. Ook bleek hij een liefhebber van John Denver, zo vertrouwde hij Verdonschot in het interview toe.
 
Ronde van Steensel

JW Roy zingt op zijn albums afwisselend in het Engels en Nederlands. Ook in het Nederlands roept zijn sound Amerikaanse beelden op. Het decor vormen vooral de kleine plaatsen met modderpoelen, weilanden met koeien en wielerkoersen rond de kerk aan de rand van de stad. Roy is een begaafd observator die zijn ontmoetingen en overpeinzingen in aanstekelijke melodieën giet. Niet zelden ontlokken zijn liedjes de luisteraar een glimlach. Zelfs in het liedje Dood weet hij feilloos te balanceren op het koord tussen sentiment en sentimentaliteit. Hij zingt: Dood gaan we allemaal, dat weet ik wel, maar ik wil hier nog niet weg. Het leven voorstellend als een kroegavond die pas écht gezellig wordt tegen sluitingstijd. Dat zijn beelden die houtsnijden. Zijn liedjes, zo bleek ook weer in Maastricht, staan bol van dit soort beelden. Of neem de pakkende heroïek van de zanger zelf, die ooit als getalenteerde dorpswielrenner die De Ronde van Steensel won. Kleine geschiedenissen over het grote geluk dat ver van de stad gestalte krijgt. Hij roept daarbij het oeuvre van John Mellencamp in herinnering die het kleinsteedse decor ook laat figureren wanneer hij zingt over Small Town of Minutes To Memories. Ook zou je in Jack Poels een geestverwant kunnen ontwaren die evenwel meesterlijk is in het met kleine woorden vangen van de grote waarheden. Schilderen met woorden en kleur geven met sprekende melodieën.
 
Vanaf zijn eerste album Round Here (1997) en het nog hoger aangeslagen Deeper Shades (1998), met het smartelijke duet met Ilse de Lange Amsterdam, Sunday Night en het meer rootsrock getinte Keep It Coming (2002) en Kitchen Blues (2004) heeft hij een vaste fan schare opgebouwd die ook met hem meegaan als hij vanaf 2005 met Laagstraat 443 en twee jaar later met JW Roy regelmatig Nederlandstalige albums opneemt. Liedjes schrijven is in de beleving van Roy een vak, een ambacht. Hij tapt daarbij uit verschillende vaten. Zo is hij al sinds jaar en dag coauteur voor volkszanger Guus Meeuwis. Ook werkt hij veelvuldig in gelegenheidsbands of met bevriende muzikanten samen.
 
Stuwkracht en vriendschap

In Maastricht klinkt geen Engelstalig lied. Enkel twee mannen met gitaar in hun eigen taal. Meer heeft deze muziek niet nodig om groots te zijn in eenvoud. Ruud van den Boogaard geeft de liedjes extra stuwkracht en soms ook franje. Hun stemmen kleuren goed samen en verlenen de liedjes zeggingskracht, waarachtigheid.  Aan een blik, knik of glimlach hebben de vrienden genoeg om te weten waar de muziek heen vloeit. Al vanaf de basisschool kennen ze elkaar. Het was Ruud die tijdens een spreekbeurt zijn klassieke gitaar met nylonsnaren mee had genomen. “Ruud liet dat instrument spreken. Het was de eerste keer dat ik een gitaar in het echt hoorde. Dat wilde ik ook. Jaren zaten Ruud en ik in onze slaapkamers liedjes te maken.”
 
De tijd vloog voorbij in de Muziekgieterij. Het optreden bleek inderdaad in staat de dorst te laven en de gedachte aan het virus buiten de deur te houden. Muziek als levend bewijs dat het je mee kan nemen naar bijzondere oorden. Ja, dood gaan we uiteindelijk allemaal, maar dat zou ons niet moeten weerhouden om in het zicht van de schone hemel met zijn ‘brandewijn en engeltjes’ om ons heen, er vooral hier het beste van te maken en daarbij van zoveel mogelijk mensen zoveel mogelijk te houden. Om voorlopig het tijdelijke niet met het eeuwige te verwisselen is de zanger zelfs al met roken getopt. Het was een bezielde avond vol schoonheid, humor en loutering. Muziek sprak de waarheid tijdens deze Allerheiligen. Je zou er bijna religieus van worden. Of ook maar meteen willen stoppen met roken.