Jon Batiste: American Symfony

Jon Batiste is een musicus die worstelt. Op Netlix is nu de documentaire American Symphony te zien over een jaar uit het leven van Batiste en zijn vrouw Suleika Jaouad. Hij incasseert vijf Grammy’s, maar zit ook aan het ziekenhuisbed van zijn doodzieke echtgenote.

Het Tiny Desk Concert van Jon Batiste uit 2020 is een van mijn favoriete uit die geweldige reeks ‘kantooroptredens’ van de Amerikaanse publieke zender NPR. Op Wurlitzer en staande piano speelt hij nummers van zijn met vele Grammy’s bekroonde album We Are, begeleid door vier vrouwelijke muzikanten. Hier is Batiste als een vis in het water. De telg uit een roemrijke muziekfamilie uit New Orleans ademt muziek in al zijn poriën.

Hij ging naar New York om zijn horizon te verbreden, ging bijna kopje onder in het strenge regiem van het op klassieke leest geschoolde The Julliard School, maar overleefde en glorieerde. Als muzikant, maar ook als mens. Met Stay Human speelde hij op straat en waar dan ook om mensen een hart onder de riem te steken. Muziek om blij van te worden en tegelijkertijd als instrument van emancipatie, want hij gaf workshops in kansarme buurten. Hij werd bandleider bij The Late Show van Stephen Colbert.
 
American Symphony pikt de draad van zijn leven op als zijn vriendin Suleika Jaouad – ze trouwen in 2022, het jaar dat documentairemaker Matthew Heineman hen volgt – weer te kampen krijgt met de leukemie die ze dacht te hebben overwonnen. Het is een zeer emotioneel moment als ze elkaar eeuwige trouw beloven, wetende wat hen boven het hoofd hangt. De columns die Jaouad over haar ziekzijn schrijft in The New York Times, zijn gebundeld in het boek Life Interrupted.

Aanleiding voor de documentaire is Jon Batiste’s idee om een symfonie die componeren die de vele muziekgenres van Amerika bij elkaar brengt: een soort van opus magnum. We volgen het schrijfproces en de repetities met muzikanten. Het is een prestatie van formaat dat Batiste, terwijl hij vele uren aan het ziekbed van zijn geliefde doorbrengt, het voor elkaar krijgt de symfonie uit te voeren in een afgeladen Carnegie Hall. Ondertussen steelt hij ook nog de show op uitreiking van de Grammy Awards. Hij sleept er maar liefst vijf in de wacht, waaronder dat van beste album (We Are) en geeft een werkelijk spetterend optreden op de gala-avond.

Zijn dankwoord is ontroerend en veelzeggend. Als grote winnaar van de Grammy’s relativeert hij direct de betekenis daarvan. Muziek is in zijn ogen geen wedstrijd met winnaars en verliezers. Hij houdt een pleidooi voor muziek die uit het hart komt. Muziek die mensen weet te raken. Of die muziek commercieel succesvol is, is in dat opzicht niet relevant.

Na afloop van documentaire is me duidelijk waarom zijn album We Are me wel raakte en het opvolgende World Music Radio (2023) nauwelijks. Die plaat is de logische stap na zijn American Symfonie en zijn ambitie diverse muziekgenres bij elkaar brengen zonder onderscheid tussen latin, jazz, soul of blues. Maar het is muziek – hoe inventief ook – die is gemaakt met het hoofd. Ik snap nu dat leven van Jon Batiste wel heel gecompliceerd was geworden. Zijn hart was even met andere dingen bezig.

American Symphony van Matthew Heineman is nu te zien op Netflix.