Jessica Pratt: ‘Mijn stem is het hart’

Het woord ‘haunting’ geeft het beste weer hoe zangeres Jessica Pratt klinkt. In het Nederlands is er eigenlijk geen goede vertaling voor. Spookachtig is te plat, macaber is te donker. Mysterieus is misschien het beste woord. Het nieuwe album HERE IN THE PITCH van de Amerikaanse singer-songwriter grijpt vooral terug op de jaren zestig. ‘Phil Spector in lofi modus’, zo omschreef onze recensent het nieuwe album in de vorige Heaven. “De muziek uit de jaren zestig fascineert me. Bovendien ben ik nogal obsessief, dus als iets me interesseert dan ga ik er helemaal in op.”

Tekst Sander Warmerdam Foto Samuel Hess

Dat ze geen vlotte prater op het podium is, geeft Jessica Pratt (37), zittend in de stijlvolle lobby van het Amsterdamse Amrath Hotel, onmiddellijk toe. De juiste vibe is belangrijk voor haar bij een optreden, en die wil ze vasthouden. “Ik concentreer me op de muziek. Ik praat wel een beetje met het publiek, maar meestal zeg ik niet veel. Het haalt me uit mijn concentratie als ik me realiseer dat het publiek naar me staat te kijken terwijl ik speel. Ik wil de absurditeit van die situatie niet tot me laten doordringen. Ik moet doen alsof het niet gebeurt, alsof het niet echt is.”

Wat kunnen mensen verwachten bij een concert van Jessica Pratt?
“Het is nog afwachten hoe de nieuwe optredens zullen zijn (het interview vindt plaats in de lente, red.) Ik gebruik het woord theatraal niet snel, maar ik denk dat het geluid nu omvangrijker is. Ik treed in elk geval op met een uitgebreide groep muzikanten. De nieuwe plaat heeft iets meer instrumentatie dan de vorige. Daarom gaan er extra bandleden mee: een gitarist, bassist, toetsenist en percussionist. Die laatste doet vooral handpercussie. Het is spannend.”

Sommige fans zeggen dat je lijkt op een kristallen elfengodin of ze zeggen dat je eruitziet als een kat en zingt als een engel. Wat vind je van de etiketten die mensen op je plakken?
“Het zit in de menselijke natuur om dingen in hokjes te plaatsen. Dat is heel mooi, ik voel me niet beledigd.”

Je hebt gezegd dat je niet van het label freakfolk houdt. Hoe omschrijf jij zelf je muziek?
“Dat vind ik moeilijk. Als die vraag wordt gesteld en mijn man is erbij dan laat ik hem over mijn muziek vertellen. Hij is muziekjournalist en kan het beter onder woorden brengen dan ik. Als ik het zelf moet zeggen dan is het een beetje folkachtig, pop uit een ander tijdperk. Het heeft ook een beetje een psychedelisch karakter.”

Twaalf jaar geleden, in 2012, kwam je eerste album uit. Wat leerde je in die jaren over jezelf, de muziekindustrie en de wereld?
“Het voelt veel langer dan 12 jaar, eerder 15 jaar geleden. Ik heb veel geluk gehad. Een muziekcarrière was nooit echt mijn bedoeling. Het lijkt alsof het me gegeven is. Ik heb er wel wat voor gedaan maar het is relatief eenvoudig gegaan.”

Ik zag een oude KEXP-opname. In de commentaren zei iemand: haar stem is als een verfijnd instrument. Hoe belangrijk is jouw stem voor je muziek?
“Mijn stem is mijn belangrijkste instrument. Muziek en stem gaan hand in hand bij het componeren. Het één leidt het ander. Je hebt het ritme en de akkoorden van de gitaar nodig als basis voor de vocale melodie. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar in mijn beleving is de stem het hart van een nummer. Dat is het meest menselijke element.”

Op de nieuwe plaat hoor je flarden van Scott Walker, Beach Boys, The Shangri-Las en Karen Dalton. De tijd van Laurel Canyon. Ik moest gek genoeg ook denken aan de Amerikaanse schrijfster Joan Didion en hoe ze haar tijd beschreef, eind jaren zestig.
“Ik las veel over de geschiedenis van LA toen ik de plaat maakte. De vergelijking met de sfeer van Didion is dus niet gek. Ik bewonder haar. Ook las ik het boek Set the Night on Fire van Mike Davis. Het gaat over de politieke onrust en de rellen in het Los Angeles van de jaren zestig. Veel van die geschiedenis vloeit voort uit de muziekgeschiedenis van LA. Daarnaast las ik een paar boeken over de familie Manson en luisterde ik naar de Beach Boys. Heel interessant.”

Hoe ontstaat een nummer?
“Ik speel gitaar op gevoel en zing mee met de intuïtieve akkoorden. Af en toe heb ik een idee voor iets dat ik wil spelen, maar meestal is het een zoektocht. Het is alsof je ronddwaalt in het donker. Uiteindelijk vang ik een ritme, een geluid of akkoord op dat resoneert. Dat pad volg ik dan. Meestal begin ik met het zingen van fonetische woordklanken en soms komen er dan ook teksten boven. Maar het is dus eerst de muziek en dan de tekst. Mijn albums zijn vrij kort. Ik wil niet dat iets eentonig aanvoelt. Beknoptheid kan behoorlijk betekenisvol zijn. Ik zeg gewoon wat ik moet zeggen en dat neemt vaak niet veel ruimte in beslag.”

Het album eindigt met The Last Year. Een hoopvol nummer?
“Ja, ik probeer altijd een zeker optimisme of lichtheid in mijn muziek te verweven. Wel altijd met een schimmig, donker randje. Voor dit nummer geldt dat zeker. Het is het meest serieuze nummer op de plaat, ook al zijn mijn liedjes en teksten niet te herleiden tot iets concreets uit het gewone leven. Het is een samensmelting van karakters en persoonlijkheden die zich manifesteren tijdens het schrijven. Het is op een bitterzoete manier optimistisch.”

Er is moed nodig om in deze tijd optimistisch te zijn.
“Absoluut. Het is een very crazy time.”

In de jaren zestig was er nog geen AI. Verontrusten dat soort ontwikkelingen je?
“Ja, ik voel wel wat angst. Ik stel me zo voor dat dat voor de meeste mensen geldt. Mijn angst komt voort uit de wetenschap dat het allemaal nog in de kinderschoenen staat en het moeilijk is om basiskennis en een vooruitziende blik te hebben waarmee je kan begrijpen hoe dit mensen en industrieën zal beïnvloeden. Ik verwacht dat het zorgelijke gevolgen kan hebben voor mensen die kunst maken of een andere baan hebben. Het is verontrustend om te zien dat informatie, kunst en boeken op internet worden gebruikt als data om AI te onderwijzen.”

Het algoritme te voeden.
“Ja, daar worden geen grenzen aan gesteld. Het begon vanuit een gebrek aan visie. De gevolgen zijn groot. Ik stel me voor dat dat in snel tempo doorgaat totdat iemand gedwongen wordt om in te grijpen en infrastructurele veranderingen aan te brengen.”

Missen we nu iets wat de jaren zestig wel had?
“Halverwege de jaren zestig was er een periode waarin er meer mogelijkheden waren voor artiesten zolang ze een commerciële belofte in zich hadden. Zo vertelde Frank Zappa dat dat kwam omdat er bij de platenlabels vooral oude mannen werkten. Die begrepen niets van de muziek maar dachten ‘als de kids het leuk vinden dan gaan we erin mee. Dus we gooien er gewoon geld tegenaan en kijken of het werkt.’ Tegenwoordig gaat het vooral om algoritmes, sociale media, cijfers en data.”

Is muziek dan de escape?
“Ja, muziek is altijd een ontsnapping. Althans voor mij. Voor mij voelt het zo.”

Ben je beledigd als mensen zeggen dat je muziek een anachronisme is?
“In welke zin? Dat het niet van deze tijd is? Nee hoor, ik ben niet beledigd door dat soort dingen. Het voelt eigenlijk als een bevestiging van wat ik doe, dus ik vind het prima.”
 
Profiel: Jessica Pratt
‘Maak kennis met deze veelbelovende Folk Singer-Songwriter’, schreef de New York Times in 2015, ‘die vaak wordt gestopt in het vakje freak folk’. Zelf houdt Jessica Pratt niet van die classificatie. Ook niet van de vergelijking met een andere folkzangeres, Joan Baez. Ze is veel meer dan dat. Pratt wordt op 24 april 1987 geboren in Los Angeles en wordt opgevoed door haar moeder. In San Francisco komt ze terecht in de scene rond Tim Presley. Haar eerste album, uit 2012, is een culthit en krijgt veel aandacht van de muziekpers. De wereld leert haar beter kennen door het nummer Strange Melody, van haar derde album ON YOUR OWN LOVE AGAIN.  Stomtoevallig lijkt haar zangmelodie op Hungry Like The Wolf, een hit van Duran Duran uit de jaren tachtig. Het nieuwe album HERE IN THE PITCH (2024) is de opvolger van QUIET SIGNS (2019), waarop Pratt de grenzen van singer-songwriting verder oprekte: Erik Satie, Joni Mitchell maar ook een grote rol voor de gitaar. Met ongrijpbare teksten. ‘Een magische wereld waarnaar je kunt ontsnappen’, schreef The Guardian over het album.

Jessica Pratt live: 3 juni in AB Theater, Brussel; 4 juni in het Zonnehuis, Amsterdam.