Jeroen Houben: film en muziek

Eind september beleefde Torch Song van Jeroen Houben zijn première op het Nederlands Film Festival. Hoofdpersoon is een Amerikaanse zangeres die in Nederland haar vervreemde halfbroer opzoekt. De muziek is een van de hoofdrolspelers en wat bijzonder is, de van oorsprong Limburgse cineast is een dubbeltalent en schreef de score zelf. 23 januari is de film te zien in de bioscoop

Tekst Louis Nouws Foto’s Han Ernest

Het drama heeft afgelopen najaar op het Nederlandse Film Festival de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek gekregen. De jury prees de film met de mooie woorden: ‘Raakt aan de essentie van wat cinema kan zijn.’ De soundtrack is ook op vinyl uitgebracht. Er spelen internationale acteurs in als: Carla Juri, Al Weaver, Boris van Severen, en de Nederlandse Markoesa Hamer.

In Heaven #6 2024 stond een interview met regisseur/filmmuziekmaker Jeroen Houben. (Een deel van) het artikel is hieronder te lezen.
 
Aan de muur van Jeroen Houbens bovenwoning hangt een iconische foto van actrice Faye Dunaway. Ze zit aan de rand van het zwembad in het Beverly Hills Hotel daags nadat ze de Oscar heeft gewonnen voor haar rol in de film Network uit 1976. Aan de andere wand van zijn appartement prijkt het affiche voor de film Mystery Train van Jim Jarmusch. Vintage meubelen, waaronder een elektrische Wurlitzerpiano, en een rij gitaren geven alle uitdrukking aan Houbens grote interesses: film, muziek en vormgeving.

Hij groeide in het Midden-Limburgse Haelen waar zijn ouders een tv-winkel hadden. “Daar stonden wandenvol televisietoestellen die de hele dag door beelden vertoonden. Als kind zag ik alles voorbijkomen. Maar misschien nog belangrijker voor mijn fascinatie voor film is dat mijn vader een videocamera had, als een van de weinige mensen in de jaren negentig. Mijn ouders filmden alles, er zijn nog bakken vol met bandjes, maar ik mocht de camera vaak lenen om zelf filmpjes en animaties te maken. Thuis was er ook een montage-unit waarmee je kon faden en kleur bewerken, weliswaar vrij primitief, maar ik kon daar eindeloos mee bezig zijn.”
 
Goede filmmuziek mis je eigenlijk pas als je de film voor een tweede keer bekijkt zonder de muziek, stelt Jeroen Houben. “Als filmmuziek haar werk goed doet, valt ze niet zo op. Bij Torch Song zijn sommige liedjes een wezenlijk onderdeel van het verhaal. Dus die moeten opvallen. Maar in grote lijnen geldt: wat moet de muziek bij een bepaalde scene naar boven brengen? Daarbij vind ik dat je terughoudend moet zijn met sentiment. Onder een emotionele scene moet je niet een nog emotioneler muziekje plaatsen. Je moet je dus heel erg afvragen wat nodig is.”
Houben wilde als grote lijn een dromerige sfeer oproepen. In de instrumentale stukken suggereert hij romantiek en duisternis met piano en strijkers, en af en toe duikt hij in een schemerige jazzwereld met contrabas en percussie. “Zodra er strijkers zijn te horen klinkt het vaak al filmisch. Wat ik per se niet wilde is een film maken waarin de muziek als pastiche werkt. Dat je naar een bepaald genre gaat refereren, zoals een film als Almost Famous dat met jaren zeventig rock doet. Ik wilde originele muziek die ook op zichzelf zou moeten kunnen staan. Ik heb me laten inspireren door songwriters als Henry Mancini en Burt Bacharach en nummers als Raindrops Keep Falling On My Head en Moon River. Ik vind het geweldig dat Cedric zo enthousiast was dat hij de soundtrack wilde uitbrengen.” In de huiskamer van Houben heeft de lp-hoes alvast een plekje gevonden.
 
Meer over filmmuziek en muziekfilm
 
“Het was een hele klus om Torch Song te maken. Het aantal draaidagen was met 25 nog wel beperkt, maar het schrijven en de afwerking namen heel veel tijd en dat doe je toch voornamelijk in je eentje. Ik zit er nu zelfs aan te denken om een film te maken zonder muziek. Dat zou een uitdaging zijn. Ik heb veel videoclips gemaakt. Daarbij is het verband tussen beeld en muziek eigenlijk niet zo heel ingewikkeld. Het ritme van de muziek bepaalt en geeft meestal al genoeg schwung. Als je bekende nummers in een film gebruikt kan een scene vaak een beetje meeliften op de popculturele betekenis van dat lied. Al zijn er talloze voorbeelden van heel goed gekozen meer obscure songs die films zijn gaan dragen zoals Misirlou in Pulp Fiction of Everybody’s Talking in Midnight Cowboy.”
Gevraagd naar zijn favoriete filmmuziek, denkt Houben in eerste instantie aan films als Paris Texas, met muziek van Ry Cooder, of Taxi Driver met muziek van Bernard Herrmann. “Films waarbij de muziek langzaam maar zeker synoniem wordt met de personages. Als je de muziek los hoort verschijnt meteen de film in je hoofd.”