In memoriam: Thione Seck

De muziek van Thione Seck zal blijven voortleven, hoe rommelig zijn discografie ook is en de herinneringen aan zijn betoverende optredens in met name de Amsterdamse Melkweg en op openluchtfestivals zullen niet snel worden vergeten.

Door Henk Tummers

De muziek van Thione Seck kwam rond 1985 voor het eerst in ons land door. Via cassettes, in die tijd het meest gebruikte medium voor muziek in Afrika. Veelal waren die cassettes meegebracht door backpackers en vele malen gekopieerd voor vrienden en bekenden. Op die manier had eerder ook de muziek van zijn landgenoot Youssou N’dour de Europese liefhebbers van Afrikaanse muziek bereikt.
 
Net als N’dour maakte Seck wollof-muziek. Dansmuziek gebaseerd op de traditionele ritmes van de grootste bevolkingsgroep in Senegal. Zijn orkest Raam Daan mocht dan wel elektrische gitaren en elektronische keyboards bevatten, de percussie van met dunne stokjes gegeselde sabar-drums en de geknepen tama, de ‘talking drum’, bepaalden het opzwepende karakter en contrasteerden zo fraai met de onverstoorbare, melancholieke zang van Seck. Terwijl de muzikanten om hem heen druk dansten op de kolkende beats stond hij roerloos in het oog van de storm, gekleed in zijn mooiste djellaba. “Ik ben constant op zoek naar harmonieën die rechtstreeks je hart raken”, vertelde hij ooit in een interview.

Zoals bij de meeste optredens van Afrikaanse dansorkesten, voordat platenmaatschappijen en managers hen afremden, leek er geen eind te komen aan de show. Zeker niet voordat Seck alle mensen die hij in Amsterdam had ontmoet, journalisten, geluidsmixers, programmeurs, noem maar op, in zijn songs genoemd had. Laat dat maar over aan deze afstammeling van griots, muzikanten die betaald werden om de lof te zingen van hun adellijke broodheren.
 
Melkweg
Thione Ballago Seck werd geboren in 1955. Zijn grootvader was griot aan het hof van Lat Dior, de laatste koning van het koninkrijk Kayor. Op jonge leeftijd deed Seck als percussionist mee aan ceremoniële optredens en leerde zo de historie en de tradities van zijn volk kennen.
Toen hij achttien jaar was trad hij als zanger toe tot het beroemde dansorkest Orchestre Baobab, samen met zijn neef Mapenda. Vier jaar lang was hij een van de vijf zangers in de band en toen hij zes jaar later Baobab verliet nam hij de melodieuze Latijns-Amerikaanse swing van de band met zich mee.
Alvorens hij samen met zijn neef Mapenda de groep Raam Daan oprichtte maakte Seck samen met familieleden Chauffeur Bi, een plaat met alleen zang, percussie en xalam, de traditionele West-Afrikaanse luit (in Mali heet het instrument ngoni).

In 1987 trad Thione Seck voor het eerst met Raam Daan op in Europa. Er waren toen een drietal cassettes van hem in omloop en het concert dat hij in 1987 in de Melkweg gaf tijdens de Amsterdam Roots Meeting werd dan ook met spanning tegemoetgezien door de kersverse fans.
Het was het hoogtepunt van de populariteit van Afrikaanse muziek in Nederland en Seck Seck zou in de volgende jaren nog regelmatig terugkeren voor optredens.
Toen de Afrikaanse hype voorbij was raakte hij hier uit beeld, tot in 2005 de cd Orientissime verscheen. Een ambitieus project waarvoor Thione Seck samenwerkte met muzikanten uit India, Egypte en Afrika. Seck voegde zijn geheime Indiase liefde - Bollywoodmuziek - en zijn moslimgeloof toe aan zijn repertoire van traditionele Senegalese muziek en latin-invloeden en het resultaat was magisch. De oude hits van Seck kregen een sprookjesachtige, bijna bovenaardse glans die helaas nooit live te genieten is geweest. Zelfs niet in zijn eigen land, waar hij onverminderd tot de groten bleef behoren, naast Youssou N’dour, Omar Pene en Ismael Lo. En naast Wally Seck, zijn zoon, die de fakkel van zijn vader inmiddels met succes heeft overgenomen.
 
Gevangenis
Ruim vijf jaar geleden, in mei 2015, veranderde het leven van Thione Seck ingrijpend. Bij een inval in zijn huis werd een tas met 50 miljoen euro gevonden. Vals geld bleek al snel. Hij werd gearresteerd en in voorarrest geplaatst. Seck hield vol dat hij het geld had gekregen van in Zweden verblijvende Gambianen. Het was zijn honorarium voor een uitgebreide reeks concerten. Na negen maanden werd hij vrijgelaten, naar verluid omdat hem rechtsbijstand was onthouden. De zaak leek voorbij, maar in juni van het vorig jaar werd hij opnieuw gearresteerd en tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld. Tien dagen voor zijn dood werd het vonnis nietig verklaard, wederom vanwege het weigeren van rechtsbijstand.

Afgelopen zondag overleed Thione Ballago Seck in een ziekenhuis in Dakar. Twee dagen nadat hij 66 jaar was geworden. De doodsoorzaak is waarschijnlijk een ziekte die hij vijf jaar geleden in de gevangenis heeft opgelopen. Zo komt er een einde aan het leven van een van de grootste zangers in Afrika. Te introvert misschien, zowel op het podium als in zijn privéleven, om een wereldster te zijn van het niveau van Youssou N’dour, maar hij en zijn muziek zullen zeker voortleven.
 
Thione Ballago Seck: 12 maart 1955 – 14 maart 2021