Huursoldaat Justin Sullivan (NMA)
Ik had als tiener meer aandacht voor bands die er goed uitzagen. Het oog wil ook wat en popmuziek is visueel van aard. Het Britse New Model Army – naar het schijnt ooit aangekondigd als de lelijkste band ter wereld – viel in de jaren tachtig dan ook volledig buiten mijn scope. En afgezien daarvan, sprak ook de muziek me matig aan. Pas toen ik ouder werd ontdekte ik de band zonder het echter tot fan te schoppen. De aan hen toegeschreven poëtische teksten ontgingen me net als die voor mij moeilijk verteerbare combinatie van crust punk en folk. Die northern soul of voor mijn part punkblues was niet zo aan mij besteed. Bovendien waren de teksten me vaak te activistisch, te politiek.
Hoewel die muziek aan mij in die jaren niet besteed was, kende ik wel een aantal fans van New Model Army (NMA) Hardnekkige types. Nog steeds. Want ze houden het lang vol en blijven de band trouw, zelfs als die jaren niets van zich laat horen. Korte tijd snuffelde ik aan het album Thunder & Consolation (1989) met het aanstekelijke Vagabonds als bekendste nummer. Ik hield niet vol, ik koos voor generatiegenoten als Joy Division, Depeche Mode, The Cure en het onvermijdelijke U2. En Amerikaanse popmuziek niet te vergeten, bands als Sonic Youth, Talking Heads en Blondie. Allemaal acts die salonfähig zijn geworden en het schopten tot stadions en arena’s.
New Model Army was toch echt een ander verhaal, althans zo zag ik het. Die bleven hardnekkig strijd leveren in de loopgraven van festivals en het kleinere clubcircuit.
In 1993 moet ik NMA op Pinkpop hebben gezien. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat me daar niets van is bijgebleven. In 2016 miste ik het optreden van NMA in de Muziekgieterij dat naar verluidt goed schijnt te zijn geweest. De Britten genoten wel de reputatie een feestje te kunnen bouwen. Maar ik kon zonder. Je hoeft immers geen allemansvriend te zijn.
En dan speelt op 21 september ineens Justin Sullivan, 65 inmiddels, in de kleine zaal van de Muziekgieterij in Maastricht. Twee soloalbums staan op zijn naam. Navigating By The Stars (2003) en het dit jaar verschenen Surrounded. Het solowerk – dat durf ik er als niet-kenner in algemene zin wel over te zeggen – is intiem, introspectief en in verhouding tot het NMA-oeuvre verhalend. Hij bezingt vaak (al dan niet verzonnen) geschiedenissen, over ontdekkingsreiziger Roald Amundsen bijvoorbeeld. De muziek is zacht, ijlend en ijzingwekkend. Weinig instrumentatie. Duidelijke dictie.
Een glamourboy bleek Sullivan nog altijd niet te zijn met zijn lange haren, ontbrekende voortand en wazige blik. Maar hij blijkt de hogere kunst van het ouwehoeren tot in de puntjes te beheersen en daarbij toch beklijvende zaken te berde te kunnen brengen. Veel onderwerpen kwamen langs.
Hij zong beklemmend over het toestel van Malaysia Airlines dat spoorloos verdween of sprak glimlachend over spijtbetuigingen die hij op bruggen gekalkt zag staan. Hij repte over de nietigheid van de mens, een bijna-doodervaring die voor herhaling vatbaar was en over de begeleidende geluiden van de dieren in de dierentuin tijdens een show in Duitsland. Veel humor, ook dat. In zijn liedjes stortte hij zijn hart uit. Zijn stem is allesbehalve mooi, maar wel effectief in het vertellen van een waarachtig verhaal. Het gitaarspel is ook naar eigen zeggen abominabel, maar goed genoeg om er drijvend de overkant mee te halen. De gitaar is enkel het voertuig voor zijn liedjes.
Justin Sullivan overtuigde me. De zanger die niet kan zingen en er op gitaar weinig van bakt, hield me bij de les. Soms deden zijn liedjes me denken aan een minstreel die Keltische poëzie declameert. Zijn taal is zijn krachtbron. De teksten zijn de dragende muren voor de eenvoudige melodieën. En juist door die verhouding tussen rijke taal en magere melodie blijft de constructie overeind. Je wordt het verhaal ingezogen. Je wilt meer horen.
Het publiek in de goedgevulde zaal – veel veertigers en vijftigers – luistert aandachtig. Je zag her en der wat kalende hoofden meebewegen op de akkoorden en de soms als voordracht gezongen teksten. Enkelen hadden hun oude New Model Army-shirt aangetrokken. Van de 23 nummers tellende setlist speelde hij maar liefst veertien NMA-nummers die kaal verrassend goed overeind bleven. Dit was geen gemankeerde NMA-show, maar een overtuigend optreden van een eenzame en vreedzame huursoldaat met zijn politiek geladen taal als wapentuig. Ik ben ervoor gevallen. Als hij terugkomt met zijn leger, ben ik erbij.