David Bowie terug op aarde

De rol was hem op het lijf geschreven. In 1976 maakte David Bowie, misschien wel de meest enigmatische en buitenaardse rockster die ooit op de planeet aarde heeft rondgelopen, zijn acteerdebuut in The Man Who Fell To Earth. In de film van de Engelse regisseur Nicolas Roeg, eerder verantwoordelijk voor cultsuccessen als Performance en Don’t Look Now, speelt hij een alien in menselijke gedaante die op aarde is beland in een zoektocht naar water. Daaraan heeft de planeet waar deze Thomas Jerome Newton vandaan komt een dusdanig tekort dat zijn achtergebleven vrouw en kinderen van dorst dreigen om te komen.

Roeg baseerde zijn film op de gelijknamige sciencefiction-roman van de Amerikaanse schrijver Walter Tevis uit begin jaren zestig en zag, na het zien van een documentaire over Bowie’s Amerikaanse tournee in 1974, in de inmiddels naar de Verenigde Staten verkaste Engelsman de perfecte vertolker van de hoofdrol. Die zat in een overgangsfase: van de extravagante, theatrale glamrock op The Rise And Fall Of Ziggy Stardust And the Spiders From Mars (1972), Aladdin Sane (1973) en Diamond Dogs (1974) naar meer sophisticated stijlen als soul, funk en artrock zoals vastgelegd op Young Americans (1975), Station To Station (1976) en Low (1977). Een periode waarin ook zijn omstreden personage met fascistoïde trekjes The Thin White Duke ontstond, door Bowie zelf wel omschreven als ‘de donkerste dagen van mijn leven’ wegens perikelen op persoonlijk en zakelijk vlak, maar vooral wegens buitensporige drugsconsumptie.

Dat The Man Who Fell To Earth een belangrijke, want beeldbepalende rol in zijn carrière zou spelen, moge onder meer blijken uit het feit dat Bowie stills uit de film gebruikte voor de hoezen van Station To Station en Low. En uit het feit dat het verhaal als basis diende voor Lazarus, de door hem geïnitieerde rockmusical die vlak voor zijn dood in een regie van Ivo van Hove in New York in première ging en sinds vorige maand voor een periode van drie maanden te zien in Londen. Aangezien het dit jaar veertig jaar geleden is dat de film in première ging, is die opnieuw uitgebracht in een naar de huidige maatstaven op het gebied van beeld en geluid gerestaureerde versie. In september ging die nieuwe versie al draaien in bioscopen in het Verenigd Koninkrijk. Een maand later volgde de release op dvd en blu-ray en als digitale download.

Voor het eerst is de soundtrack uitgebracht op cd. (De vinylversie verschijnt deze maand in een luxe box.) Niet alle muziek uit de film staat er op en al evenmin werk van Bowie zelf, zoals oorspronkelijk wel de bedoeling was. Naar verluidt was Roeg absoluut niet onder de indruk van wat Bowie tussen alle bedrijven door had gemaakt. Bovendien speelden er problemen op zakelijk gebied. (Overigens zou iets van wat Bowie voor ogen had in de vorm van het nummer Subterraneans verschijnen op Low.) En zo kwam de soundtrack tot stand onder supervisie van de in allerijl door Roeg ingehuurde ‘Papa’ John Phillips die, naast evergreens van onder meer Roy Orbison en Jim Reeves, ook bestaand werk van de Japanse toetsenist/percussionist Stomu Yamashta gebruikte en daarnaast ex-Rolling Stone Mick Taylor inschakelde. Met ook hier en daar nog een klassiek stuk is de soundtrack een vreemd allegaartje.

Al net zo vreemd is de film zelf die, in niet altijd logisch opeenvolgende stappen, de gangen nagaat van de emotieloze en wereldvreemde Newton op aarde, waar hij met zijn buitenaardse inzichten en kennis al spoedig een imperium weet op te bouwen. Om op die manier zoveel geld te verdienen dat hij een ruimteschip kan bouwen om zijn planeet en gezin te redden. Verslavingen aan aardse geneugten als drank, seks en televisiekijken maken dat de afloop zich laat raden.

Een hoogtepunt in de cinematografie is The Man Who Fell To Earth bepaald niet, een commercieel succes was het destijds al evenmin, maar wie toevallig plannen heeft om in Londen Lazarus te gaan bezoeken kan net als iedere Bowie-adept moeilijk om deze weirde visuele trip heen.

'The Man Who Fell To Earth’ draait zaterdag 5 november tijdens Rotterdamned 2016 in KINO Rotterdam.