Review
ABBA's tijdreis
Voyage, de titel van het eerste volwaardige ABBA-album in vier decennia, staat uiteraard voor 'tijdreis'. Actueel omdat de mens niet al te ver verwijderd is van de eerste trip naar Mars, een ervaring die opmerkelijke effecten zal sorteren voor ons begrip van het ouder worden.
Door John Oomkes
Precies zo belooft de zo goed als uitverkochte tournee te worden waar digitale avatars bedriegelijk echt de rollen van Agnetha Fältskog, Benny Andersson, Björn Ulvaeus en Anni-Frid Lyngstad op het podium zullen waarnemen en al doende je bevattingsvermogen zullen testen. Is dit het begin van eeuwigdurende acts? Zullen de jaren zestig en zeventig nooit meer ophouden te bestaan? (En wat voor gevolgen heeft dat dan voor de entertainmentindustrie?).
Op Voyage covert ABBA ABBA in elk geval en desondanks niet. De tot op minuscuul niveau uitgewerkte arrangementen van Benny en Björn zijn nog verfijnder dan in hun gouden tijden. Vol tegenmelodieën, pregnante baslijnen en hoorbaar steviger percussie, want er is in auditief opzicht nogal wat gebeurd sinds de band formeel in 1982 ophield te bestaan.
Voor de rest lijkt de muzikale output als bevroren in de tijd. Dezelfde soort catchy melodieën duiken op, de vocale harmonieën van Agnetha en Frida mogen dan lijden onder aantoonbare slijtage, maar de zeggingskracht van de soms nieuwe, soms bestaande en tot leven gewekte restjes uit vroeger dagen is toegenomen door de techniek van het patineren. Hier en daar heeft ABBA een oude en doorleefde glans gekregen, met meer diepte en een duidelijker eigen authenticiteit dan in de glorietijd.
In I Can Be That Woman wordt met een zekere afstand teruggekeken op de dieptepunten die teveel waren voor een relatie, maar ook met een glimmer van hoop. De schuld, voor zover daar sprake van was of is bij een scheidingsproces, lag aan beide kanten. Met - het is ABBA per slot van rekening - een huisdier als getuige: You're asleep on the couch with Fanny/and she looks right up to me. Het absolute hoogtepunt van een album dat voor het merendeel uit catchy, maar middelmatige songs bestaat.
Dezelfde soort relatieproblemen, en hun weerslag die ze op de herinnering uitoefenen, hoor je terug in Keep An Eye On Dan. Hier vormen ingeblikte strijkers en synthesizers het valse behang voor de ervaringen van de kinderen die tegen hun wil het slachtoffer zijn van een scheiding. Die ervaring brengt haarfijn in beeld wat deze 'band' in de volle schijnwerpers van de roem moet hebben doorgemaakt.
Elders is ABBA juist op het onbenullige af. In Little Things (Like My Gentle Touch) bijvoorbeeld, waarbij xmas stockings full of nice little things voor opwinding moeten zorgen tussen de belletjes en gesynthesizeerde fluitjes door. Je verwacht elk moment dat Bing Crosby zijn hoofd om de slaapkamerdeur steekt. Helemaal over de top is de afsluiter Ode To Freedom dat door de zoete koorpartij geïnspireerd lijkt door het slavenkoor uit 'Nabucco', maar waar de oproep tot nadenken anders dan bij Verdi ontbreekt. Het zal het evengoed prima doen in Italië.
Deze luister aan goedgeoliede maar regelmatig overgeproduceerde mainstreampop is door Benny & Björg in later jaren succesvol vertaald naar het musicalpodium (Chess). Los van het behoorlijke muzikale belang dat aan die zet kan worden gehecht, is het net als deze halfslachtige terugkeer naar het concertpodium een meesterlijke commerciële zet van ABBA.
Ze wordt verzacht als het viertal erin slaagt door te dringen tot de kracht van een persoonlijke boodschap van ontgoocheling, zoals in de beginregels van het door een synthbas voortgedreven Don't Shut Me down: A while ago, I heard the sound of children's laughter/Now it's quiet, so I guess they left the park. Of nog confronterender in de levensles: I have learned to cope/That's why I'm here now. Dat laatste is ongewild de bottom line van dit project.
ABBA - Voyage (Universal)