A Complete Unknown

Van geen muzikant heb ik zo veel albums in huis als van Bob Dylan. Toch zou ik mezelf eerder een toegewijde fan noemen dan een kenner. Ik ken mijn plaats. Mensen die zich Dylankenner noemen wijden hun leven aan de man die meerdere keren muziekgeschiedenis schreef.

Tekst Louis Nouws

Acteur Timothée Chalamet, die voor deze film op verbluffende wijze in de huid van Dylan is gekropen, is inmiddels wel een kenner die zich op diverse fora laat gelden. Toen hij door regisseur James Mangold voor de rol werd gevraagd, kende hij Dylan alleen van naam. Hij had ongeveer een halfjaar om zich met hulp van zang-, gitaar- en spraakcoaches op de rol voor te bereiden. Door de pandemie werden het vijf jaar.
A Complete Unknown, gebaseerd op het in 2015 verschenen boek Going Electric! van Elijah Wald, volgt de jonge Dylan vanaf zijn aankomst in New York in december 1961, als een complete onbekende met niet meer bij zich dan zijn gitaar en een mondharmonica (met beugelhouder), tot zijn (in)fameuze optreden op het Newport folkfestival in 1965, waar hij de folkgemeenschap schoffeert door hard elektrisch te spelen.
 
Het verhaal van Dylan is eigenlijk een sprookje. Een jonge man die in no time uitgroeit tot de populairste muzikant van zijn generatie. Een spreekbuis ook, want hij blijkt het talent te bezitten om de meest fantastische nummers te schrijven. Terwijl hij met één zelfgeschreven liedje naar New York was afgereisd om zijn idool Woody Guthrie te bezoeken. Hij speelt Song To Woody aan diens ziekenhuisbed, waar in de film ook Pete Seeger zit. Dat laatste is historisch gezien niet waar, maar de relatie tussen de grand old man van de folk en de jonge Dylan is een van de verhaallijnen in de film.

De andere rode draad is de romance tussen Dylan en Suze Rotolo, in de film Sylvie geheten. Dat schijnt op instigatie van Dylan te zijn gebeurd die het filmscript vooraf te lezen kreeg en van aanmerkingen voorzag. Het verhaal doet de ronde dat hij tegen Mangold zei dat er tenminste een aperte onjuistheid in de film moest zitten. Er zitten er wel meer in, zoals de toeschouwer die tijdens het afsluitende concert in Newport ‘Judas’ roept. Dat incident vond pas later in Engeland plaats.
 
Robert Zimmerman was natuurlijk zelf een fantast, die gelijk bij aankomst in New York zijn leven bij elkaar fabuleerde, compleet met nieuwe naam. Dat wekte genoeg wantrouwen bij de mensen met wie hij omging. Daarnaast was hij niet heel erg aardig of sociaal vaardig. In de film wordt dat vooral aangezet in zijn relatie met zangeres Joan Baez.
Andere invloedrijke New Yorkse folkmuzikanten uit die tijd, zoals Dave Van Ronk en Fred Neil, die zeker ook indruk maakten op de jonge Dylan, spelen geen rol in A Complete Unknown. Bobby Neuwirth wel, omdat die een belangrijke pion was in de ontwikkeling van Dylan, van akoestische folkie naar rockende rebel.
 
Folkmuziek was in de jaren zestig in de VS meer dan zomaar muziek. Het was de muziek van de denkende klasse, protestmuziek ook. Studenten, schrijvers en kunstenaars verenigden zich in hun liefde voor dat genre. Voor witte Amerikanen was het ook een manier om solidariteit te betonen met hun zwarte, in die tijd nog openlijk gediscrimineerde landgenoten. Ook zwarte plattelandsblues en gospel vond onderdak in die scene.
Pete Seeger was de éminence grice en niet alleen als uitvoerend artiest. Hij was, zou je kunnen zeggen, de ideoloog van die grassroots-beweging die via muziek de maatschappij wilde veranderen. Niet voor niets stond hij op de zwarte lijst van Joseph McCarthy, de senator die een ware kruistocht voerde tegen alles wat naar socialisme en communisme neigde.

Seeger zag in de populaire Dylan kansen om het bereik van folkmuziek te vergroten en daarmee de kans op verandering. In de film glundert hij aan de rand van het podium bij Dylans eerste optreden op Newport. Dylan zingt voor de eerste keer The Times They Are A-Changing en het publiek zingt dat massaal mee. Als kijker besef je dan het gewicht van deze jongen.
De jongen werd het teveel. Dylan was te veel muzikant en rebel om die rol van wereldverbeteraar op zich te kunnen en willen nemen. Hij vindt een metgezel in Johnny Cash.
 
De enscenering van A Complete Unknown – het New York van de jaren zestig – is werkelijk prachtig. Alle bewondering ook voor de zingende en gitaar spelende Chalamet. Hij overtuigt niet alleen als muzikant, maar zet een zeer menselijke Dylan neer, van wie je kunt houden en aan wie je je kunt ergeren. Maar de werkelijke hoofdrol wordt gespeeld door Dylans muziek. Er is ruim baan voor zijn songs in de vorm van optredens en scènes in de studio. Ik weet niet of de film een jongere generatie warm gaat maken voor zijn muziek, de keuze voor de zeer populaire Chalamet lijkt erop te hinten, maar als toegewijde liefhebber vind ik de film werkelijk prachtig. Ook als document van een tijd waarnaar je tegenwoordig weer kunt hunkeren.
 
A Complete Unknown is vanaf 20 februari te zien in de bioscoop.