55 Verrassende Verzamelelpees

Je zult maar Culture Club-fan zijn en je favorieten aantreffen op hetzelfde album als Dolly Dots, het meidenbandje waar je een bloedhekel aan hebt. En wat doet de legendarische Little Richard naast, ehh hoe druk ik me diplomatiek uit, bagger als Disco Fritz & His Sauerkrauts. Welkom in de wondere wereld van de compilatie. Hoe zo’n productie tot stand komt en nog veel meer lees je in het boek 55 Verrassende Verzamelelpees.

Door Bram van Schaik

Mijn eerste, zelf gekochte singeltje weet ik nog feilloos (Beatles: Yellow Submarine/Eleanor Rigby, 1966), maar over de eerste elpee heb ik mijn twijfels. The Beach Boys, Live in London, of Dank U!, tussen die twee gaat het. In elk geval staat vast dat ook ik in 1970 zwichtte voor die oer-Nederlandse verzamelaar, met de achteraf in mijn beleving iets te brave – christelijke – titel. Waarom ik hem kocht? Had waarschijnlijk met Veronica te maken, de zeezender waar ik veel naar luisterde. Ongetwijfeld speelde de lage prijs – 10 gulden – een rol voor een dertienjarige. En ja, er stonden best toffe nummers op.
 
In 1970 hield ik me verder niet bezig met het hoe en waarom van deze elpee. Vragen als wat de status was van de gekozen nummers (hit of niet), of de bands bij één platenfirma zaten of juist bij meerdere en of er missers waren in tekst of beeldmateriaal, kwamen niet in me op. Welbeschouwd ging het me ook in de halve eeuw die volgde bij de aanschaf van een verzamelelpee of -cd primair om de inhoud. En de vaak bescheiden prijs, vooruit.
 
Dankzij de makers van het boek 55 Verrassende Verzamelelpees kijk ik nu wel anders naar het fenomeen ‘verzamelaar’. Of het nuttige weetjes zijn blijft arbitrair, maar, om bij Dank U! te blijven, pas nu lees ik dat het nummer waarmee The George Baker Selection is vertegenwoordigd – King Size Coca Cola Man – niet op een officiële plaat van de band is terug te vinden en pas later via heruitgaven op cd verscheen.
 
Auteurs Erik Bevaart, Karel Kanits en Marcel ‘Bizarro’ Mulhuyzen publiceerden elk al eerder over hun muziekpassie. Op zeker moment vonden ze elkaar in hun gezamenlijke voorliefde voor verzamelelpees, waar vooral Mulhuyzen er veel van bezit. Omdat er bij hun weten niet eerder een boek over is gemaakt, togen ze aan de slag. Eind vorig jaar begonnen ze hun speurtocht naar een mooie mix van elpees met verschillende artiesten (met of zonder hits). Soms zijn die gerangschikt onder ‘various artists’, soms thematisch (rock-, blues-, soulalbums), soms uit één taalgebied (zoals nederpop) en soms volkomen willekeurig. Echter, soundtracks voldoen niet aan hun criteria.
 
Het boek is onderverdeeld in een aantal thema’s: compilaties van één label zoals How Pink Is That Elephant Over There? (1970), compilaties van meerdere labels met als voorbeeld Stand By Me – 20 Original Soul Hits (1987), Nederbeat & Nederpop met naast eerder genoemde Dank U! ook Zing In Je Moerstaal (1976), live-registraties met onder andere Live Stiffs Live (1978), het goede doel met The Secret Policeman’s Other Ball (1982) en curiosa, waartoe de LiteraLuisterplaat (1976) beslist kan worden gerekend.
Het uitgebreide toetje bevat een door de verzamelaars zelf samengestelde elpee De Fictieve 15, de niet te missen muziekboekenlijstjes en – Mulhuijzens specialiteit – 55 verrassende popquizvragen (met gelukkig een verwijzing naar de pagina voor het antwoord). Een uitvoerige index en de inspiratiebronnen (boeken, bladen, websites) completeren deze publicatie.
 
‘Dé reden voor dit boek’, stellen de mannen in hun inleiding, ‘is dat verzamelelpees vaak iets interessants blijken te bevatten, zonder dat dit direct opvalt en soms omdat het niet zo bedoeld was. Waarschijnlijk in de haast van het samenstellen en om tijdig op de populariteit van bepaalde artiesten in te spelen, tref je op verzamelelpees doorgaans net iets meer slordigheden aan dan op een regulier artiestenalbum. Al zijn er gelukkig ook samplers die met veel zorg en liefde zijn samengesteld. Dit boek pluist de bijzonderheden van verzamelelpees uit en hoopt duidelijk te kunnen maken dat een verzamelelpee daadwerkelijk vaak verrassingen bevat. Zo blijkt elke compilatie, ook die jezelf in huis hebt en al lang niet meer draait, een verhaal te bevatten. Dat verhaal kan zitten in de artiesten, in de platenmaatschappij, in de reden van verschijnen, in de selectie, in de hoes of wellicht nog iets anders.’
 
Iets anders dus. Zoals, nogmaals met Dank U! als voorbeeld, dat er nóg een elpee was met dezelfde titel en dezelfde voorkant, maar dan met allemaal Nederlandstalige artiesten, zoals Heintje en Sjakie Schram. Pff, gelukkig kon ik 1970 dát onderscheid al wel maken.
 
55 Verrassende Verzamelelpees, 240 pagina’s, prijs € 19,95. Te bestellen via www.rockart.nl/webshop